Το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ δημοσίευσε την Κυριακή, 9 Ιουλίου 2023, μεγάλο αφιέρωμα του ΙΔΙΣ για την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.
Σπύρος Λαμπρίδης (*)
Πέρυσι στη Μαδρίτη η αντίστοιχη Σύνοδος Κορυφής είχε επικυρώσει ομόφωνα το νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ που περιλάμβανε τις βασικές παραμέτρους ύπαρξης και λειτουργίας της Συμμαχίας με αναφορές στην ενότητα των μελών, τον άρρηκτο διατλαντικό δεσμό και το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου.
Το ερώτημα σήμερα είναι εάν το ΝΑΤΟ, μετά την παράνομη δεύτερη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την όλο και πιο δυναμική διεκδίκηση από την Κίνα μεγαλύτερου μεριδίου στη διεθνή σκηνή, είναι σε θέση να εκπληρώσει αποτελεσματικά τις προβλέψεις του νέου Στρατηγικού Δόγματος. Η εικόνα λίγο πριν τη Σύνοδο Κορυφής, παρουσιάζεται μάλλον συγκεχυμένη:
-Το κύριο βάρος της Νατοϊκής προσπάθειας από πέρυσι τον Φεβρουάριο έχει γείρει συντριπτικά, και δικαιολογημένα ίσως, στο μέτωπο της Ουκρανίας όπου δεν διαφαίνεται ακόμα κάποια βιώσιμη λύση.
Έστω κι αν η ίδια η Συμμαχία τύποις δεν είναι εμπόλεμη, είναι φανερό ότι δεν της απομένουν επαρκή μέσα, χρόνος και ενδιαφέρον για άλλα ζητήματα που θα εξυπηρετούσαν παράλληλα τη συνεργατική ασφάλεια, ή την αντιμετώπιση άλλων περιφερειακών κρίσεων.
Για παράδειγμα, η Μεσόγειος και η Υπο-Σαχαρική Αφρική έχουν αφεθεί στην τύχη τους.
Τα Βαλκάνια και ο Καύκασος έχουν επίσης στην ουσία βγει από τον χάρτη ενδιαφερόντων της Συμμαχίας, παρά τα ανησυχητικά σημάδια στο Κόσοβο, στη Βοσνία και στη Μολδαβία ή την Γεωργία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Οι σχέσεις με τις χώρες του Ειρηνικού και της Ασίας περνούν πλέον αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα της αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Κίνας, ενώ σημαντικές συζητήσεις περί πυρηνικής ασφάλειας και αφοπλισμού λιμνάζουν επικίνδυνα.
Το μεταναστευτικό ζήτημα στη Μεσόγειο φουντώνει, ενώ η κλιματική αλλαγή και η κοινωνικο-πολιτική αστάθεια στη Μέση Ανατολή και την Αφρική αποτελούν εγγύηση για ραγδαία επιδείνωση των φαινομένων αυτών στο εγγύς μέλλον. Το ΝΑΤΟ προς το παρόν όμως δηλώνει αναρμόδιο.
Οι σχέσεις ΝΑΤΟ-ΕΕ που θα έπρεπε να αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο ασφάλειας στον Ευρω-ατλαντικό χώρο, αντιμετωπίζουν σειρά αγκυλώσεων λόγω των πάγιων επιφυλάξεων της Τουρκίας αλλά και μιας σειράς γραφειοκρατικών προβλημάτων.
Η Τουρκία δεν δείχνει επίσης να υποχωρεί στο παζάρι για την ένταξη και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Σ’ αυτό το σύνθετο πλαίσιο, η επικείμενη συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο που θα διεξαχθεί υπό αρκετά διαφορετικές συνθήκες δεδομένης της πρόσφατης αναβάπτισης των δυο ηγετών μέσω της λαϊκής ψήφου, δείχνει να φέρνει έναν καλοδεχούμενο άνεμο ηρεμίας και αισιοδοξίας στις δυο πλευρές του Αιγαίου, τουλάχιστον ως προς τον τρόπο προσέγγισης των διμερών ζητημάτων, αν όχι της ουσίας.
Μια θετική εξέλιξη στα Ελληνο-τουρκικά θα ήταν ασφαλώς καλοδεχούμενη στους Νατοϊκούς κύκλους, αφού ένα από τα τόσα προβλήματα που ταλανίζουν τη Συμμαχία επί δεκαετίες θα μπορούσε, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, να φύγει από το τραπέζι.
Τέλος, στο Βίλνιους θα έπρεπε να ανακοινωθεί ο/η διάδοχος του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Γ. Στόλτενμπεργκ. Η Συμμαχία όμως δεν στάθηκε ικανή να βρει διάδοχο, οπότε ο «αναντικατάστατος» πρώην Νορβηγός πρωθυπουργός θα συνεχίσει στη θέση του για δέκατο χρόνο.
(*) Ο Σπύρος Λαμπρίδης είναι πρέσβης (ε.τ.). Διετέλεσε Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (2016-2022).