H παγκοσμιοποίηση της ανομίας

Μετά το 1945 οι εμπειρίες του πολέμου και του Ολοκαυτώματος καθιέρωσαν ως ακρογωνιαίο λίθο της διεθνούς κοινωνίας ένα καθεστώς δικαιωμάτων του ανθρώπου, με κορυφαία δείγματα τα επιτεύγματα του έτους 1948: τη Σύμβαση της Γενοκτονίας και την Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και την ίδρυση, το 2002, του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Ομως από τις εμφύλιες συγκρούσεις και την αμερικανική επέμβαση στο Βιετνάμ μέχρι τους πολέμους για τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας και μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές χαρακτηριστικό του διεθνούς συστήματος έγιναν οι διακρίσεις και η ανισότητα. Το πιστοποιούν οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Πακιστάν και Σομαλία και οι ρωσικοί σε πόλεις της Συρίας για τη στήριξη του καθεστώτος Ασαντ. Το πιστοποιεί ακόμη η καθημερινή υπονόμευση του διεθνούς καθεστώτος προστασίας των προσφύγων από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το πιστοποιεί όμως κυρίως η συνεχιζόμενη εξόντωση δεκάδων χιλιάδων αμάχων Παλαιστινίων στη Γάζα με την ανοχή της Δύσης.

Ολα δείχνουν ότι η διάβρωση των διεθνών κανόνων που συντελείται στις μέρες μας θα συνεχιστεί με εντονότερους ίσως ρυθμούς. Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και η πιθανή επάνοδος του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία απειλούν να αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τους αμερικανικούς δεσμούς με την Ευρώπη και να εντείνουν τον ανταγωνισμό με την Κίνα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, εκτός από το τεράστιο κόστος για όσους τον υφίστανται άμεσα, έχει διαβρώσει την ευρωπαϊκή ενότητα και έχει αναζωπυρώσει αντιθέσεις και ανταγωνισμούς. Το αυξημένο κόστος της ενέργειας έχει πλήξει τις οικονομίες μειώνοντας τα εισοδήματα και αυξάνοντας το κόστος ζωής. Μπορεί το όραμα της Ευρωαριστεράς για μια ενιαία Ευρώπη από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια να έχει προ πολλού εγκαταλειφθεί, όμως η βίαιη ρήξη όλων των δεσμών με τη Ρωσία δεν μπορεί παρά να έχει κόστος. Εχω προσωπική εμπειρία από τις προσπάθειες προσαρμογής της Ρωσίας στους κανόνες του Συμβουλίου της Ευρώπης και συνύπαρξής της με τα πρώην μέλη του Ανατολικού Μπλοκ σε μια κοινή προσπάθεια ενίσχυσης του κράτους δικαίου. Η εκδίωξή της από τον οργανισμό αυτό αλλά και τον ΟΑΣΕ έπληξε ανεπανόρθωτα το όραμα της ευρωπαϊκής ενότητας – αναγκαία προϋπόθεση για τη συνύπαρξη και την ευημερία στην ήπειρό μας. Και δεν είναι μόνο η Ρωσία υπεύθυνη γι’ αυτό.

Η συνεχιζόμενη διάβρωση των διεθνών κανόνων που απεικονίζεται και στην αδυναμία του ΟΗΕ να ασκήσει οποιαδήποτε πολιτική παρέμβασης στη Γάζα, ενώ υψηλοί αξιωματούχοι του υβρίζονται, δεν μπορεί να συνεχιστεί επί μακρόν. Ας υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό ότι από τον ΟΗΕ αναμένουν η Ελλάδα και η Κύπρος πρωτοβουλίες για να εξέλθει το κυπριακό ζήτημα από το σημερινό του τέλμα. Και ότι σε διεθνείς κανόνες όπως εκείνοι του Δικαίου της Θάλασσας στηρίζεται η ελληνική επιχειρηματολογία για την αντιμετώπιση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο. Τέλος, ότι η οργανωμένη διεθνής κοινωνία και οι κανόνες που αυτή θεσπίζει αποτελούν το μόνο μέσο διαχείρισης/αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής που απειλεί όλους απανταχού του ευάλωτου πλανήτη μας.

_________________________________________________

*Εχει διατελέσει πρέσβης, μόνιμος αντιπρόσωπος και πρόεδρος της Επιτροπής Μόνιμων Αντιπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης (Ιούνιος 1997-Δεκέμβριος 1999)