Το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ δημοσίευσε την Κυριακή, 9 Ιουλίου 2023, μεγάλο αφιέρωμα του ΙΔΙΣ για την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.
Ιωάννης-Αλέξιος Ζέπος (*)
Θα πρέπει να ομολογήσω ότι το να κληθεί ένας Έλληνας διπλωμάτης να μιλήσει για τις σχέσεις της Ελλάδος με το ΝΑΤΟ, είναι κάτι αρκετά άχαρο αν όχι δύσκολο, διότι η σχέση αυτή, χαρακτηρίζεται, διαχρονικά από σημαντικά σκαμπανεβάσματα. Θα έλεγα, ότι ήταν κατά βάση, σχέση κυρίως αντιπαράθεσης και όχι ιδιαίτερης συμπάθειας, σε εναλλακτικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας μας.
Η Ελλάδα, εντάχθηκε στην Ατλαντική Συμμαχία το 1952, μαζί με την Τουρκία. Από την αρχή της σχέσης Ελλάδος – ΝΑΤΟ, η χώρα μας έλαβε την θέση της μέσα στα όργανα και τους μηχανισμούς της Συμμαχίας, με απόλυτη σοβαρότητα και υπευθυνότητα και επωφελήθηκε στο τεχνικό και στρατιωτικό σκέλος.
Με την ανατροπή της δικτατορίας το 1974 και την Τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, υπήρχε στην Ελλάδα ευρύτατα διαδεδομένη και όχι αναίτια, η εντύπωση ότι η Ατλαντική Συμμαχία, τόσο σε αυτή την περίπτωση, όσο και σε προγενέστερες κρίσεις με την Τουρκία γύρω από θέματα Μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη, Αιγαίου ή Κύπρου, μεταξύ των ετών 1955, 1963 και 1974, δεν είχε κάνει απολύτως τίποτε για να ελέγξει, περιορίσει ή και παύσει τις τουρκικές επεκτατικές ορέξεις, αλλά ούτε και επεχείρησε ποτέ να καταδικάσει ή ανατρέψει το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, ενώ αντίθετα κρίθηκε ότι ίσως και να το υπέθαλπε.
Η Ελλάδα συνεισέφερε στον σχεδιασμό του νέου Στρατηγικού Δόγματος της Συμμαχίας το 2010, με τη συμμετοχή μου στην 11μελή, «Επιτροπή Σοφών», υπό την Μάντλιν Ολμπράιτ.
Σε αυτό το πλαίσιο, έγιναν συναντήσεις με σημαντικούς παίκτες της διεθνούς σκηνής, όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία και ζητήθηκαν οι απόψεις τους, ως προς την επιδιωκόμενη μορφή του «Νέου ΝΑΤΟ». Όμως, την εποχή εκείνη, τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία, δεν φάνηκαν να θέλουν να προωθήσουν κάποιας μορφής θεσμικό διάλογο με τη Συμμαχία. Η Ρωσία παρέμεινε εξαιρετικά επιφυλακτική ως προς κάθε προοπτική ουσιαστικής στρατηγικής συνεργασίας και εναντιώθηκε στις διαδοχικές διευρύνσεις του ΝΑΤΟ.
Διαφορετικές σχολές ως προς τη διεύρυνση έναντι οιουδήποτε τιμήματος, υπήρχαν και εντός της Συμμαχίας, ειδικά ως προς την συμπερίληψη της Γεωργίας και της Ουκρανίας και παραμένουν υπό το βάρος των σημερινών διεθνών εξελίξεων.
Αυτές οι τελευταίες ωστόσο καθιστούν τη θέση της Ελλάδος στο ΝΑΤΟ σημαντική πολιτικά και γεωστρατηγικά επιβαλλόμενη για την προστασία των γενικότερων συμφερόντων της χώρας μας. Απουσία της Ελλάδος ή υποβαθμισμένη συμμετοχή της, θα συνεπάγεται κόστος για τη χώρα μας, όπως φάνηκε από την αρνητική εμπειρία των επιλογών του 1974.
(*) Πρέσβης ε.τ., πρώην Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών . Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (2004 – 2007).