Σοφία Γαλάνη*
Τα Νέα, 28 Απριλίου 2025
Η διακυβέρνηση Τραμπ έχει επιφέρει σημαντικές αναταράξεις στη διεθνή οικονομία. Αυτές ενδέχεται να αυξηθούν εξαιτίας των πολιτικών Τραμπ, που έχουν μεν ως στόχο να πλήξουν την Κίνα, θα επηρεάσουν δε το θαλάσσιο εμπόριο το οποίο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 90% του συνολικού όγκου του διεθνούς εμπορίου. Αυτό προκύπτει από τις εξαγγελίες και τις πρακτικές Τραμπ που αφορούν σε θαλάσσια περάσματα στρατηγικής σημασίας.
Ο Τραμπ προχώρησε στον επαναπροσδιορισμό των Χούθι ως τρομοκρατική οργάνωση τρεις μόλις ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας, ενώ τον περασμένο μήνα οι ΗΠΑ ξεκίνησαν νέα πολεμική επιχείρηση στην Ερυθρά Θάλασσα. Πέρα από την εξάλειψη των επιθέσεων των Χούθι σε εμπορικά πλοία, οι ΗΠΑ στοχεύουν να πλήξουν τόσο το Ιράν που είναι ο κατ’ εξοχήν χρηματοδότης των Χούθι, όσο και την Κίνα που αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή Ιρανικού πετρελαίου. Ωστόσο, η παρέμβαση των ΗΠΑ απειλεί να κλιμακώσει την αστάθεια στην περιοχή, με το Ιράν να απειλεί να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, διά μέσω των οποίων διέρχεται καθημερινά πετρέλαιο που καλύπτει περίπου το 30% της παγκόσμιας κατανάλωσης.
Στο στόχαστρο του Τραμπ έχει βρεθεί και η Διώρυγα του Παναμά, που όπως ο ίδιος υποστηρίζει έχει περιέλθει στον έλεγχο της Κίνας. Η ανάκτηση του ελέγχου μέρους της διώρυγας, διά μέσω της οποίας διέρχεται το 5% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, από τις ΗΠΑ δεν θα είναι προς όφελος των διεθνών θαλάσσιων μεταφορών. Μία τέτοια κίνηση θα είχε ως αποτέλεσμα να περιορισθεί η διέλευση πλοίων, που έχει ήδη μειωθεί εξαιτίας της ξηρασίας στον Παναμά, αυξάνοντας κατακόρυφα τα τέλη διέλευσης. Αρνητικά θα συμβάλλει και το γεγονός ότι ο Τραμπ παραμένει αρνητής της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, καθώς δεν ενδέχεται να αντιμετωπισθούν οι επιπτώσεις της με κατάλληλα διορθωτικά μέτρα.
Τυχαία δεν είναι ούτε η επιμονή του Τραμπ να αποκτήσει τον έλεγχο της Γροιλανδίας, καθώς, μεταξύ άλλων, η τήξη των πάγων έχει αρχίσει να αναδεικνύει τη δυνατότητα αξιοποίησης των θαλάσσιων περασμάτων του Αρκτικού για την πιο σύντομη και οικονομική μεταφορά προϊόντων μεταξύ της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής. Η Κίνα έχει ήδη επενδύσει σε παγοθραυστικά και συνεργάζεται με τη Ρωσία για να ενισχύσουν την παρουσία τους στην περιοχή. Τυχόν επέκταση της κυριαρχίας των ΗΠΑ στη Γροιλανδία, εάν και φαίνεται πρακτικά δύσκολη, θα δώσει σημαντικό πλεονέκτημα στις ΗΠΑ ως προς τον έλεγχο των θαλάσσιων περασμάτων της περιοχής και θα εντείνει τη στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής.
Καίριας σημασίας ήταν και η απόφαση Τραμπ να δοθούν 300 εκατομμύρια δολάρια στις Φιλιππίνες, κατ’ εξαίρεση του παγώματος της αμερικανικής ανθρωπιστικής βοήθειας. Αν μη τι άλλο η κίνηση αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της συνεργασίας των δύο χωρών στη Νότια Σινική Θάλασσα, ώστε να διασφαλισθεί η ελευθερία των θαλασσών έναντι των Κινεζικών διεκδικήσεων και της αυξανόμενης χρήσης Κινεζικών παραστρατιωτικών πλοίων. Η Νότια Σινική Θάλασσα αποτελεί μία ζωτική αρτηρία για το διεθνές εμπόριο, διευκολύνοντας τη ροή περίπου του 60% των συνολικού παγκόσμιου εμπορεύματος. Ωστόσο, ελλοχεύει ο κίνδυνος να μετατραπεί σε πεδίο σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Η παγκόσμια ναυτιλία, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, έχει επιδείξει ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα στις διάφορες κρίσεις. Ωστόσο, οι επιθετικές οικονομικές Τραμπ, στις οποίες θα πρέπει να προστεθεί και η πρόταση να επιβληθούν τέλη σε πλοία κινεζικής ναυπήγησης/ιδιοκτησίας που επιθυμούν να προσεγγίσουν λιμένες των ΗΠΑ, δημιουργούν αβεβαιότητα αυξάνοντας το ρίσκο και το κόστος μεταφορών σε καίριας σημασίας θαλάσσιες οδούς.