Το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ δημοσίευσε την Κυριακή, 9 Ιουλίου 2023, μεγάλο αφιέρωμα του ΙΔΙΣ για την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.
James J. Townsend Jr. (*)
Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους την επόμενη εβδομάδα θα πρέπει να αναμένουμε επίδειξη ισχυρής ενότητας των Συμμάχων προς την Ουκρανία. Δεν θα λάβει διαβατήριο εισόδου, αλλά θα λάβει ένα πακέτο μακροπρόθεσμης στήριξης. Οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ θα δεσμευθούν να παράσχουν για μακρύ χρονικό διάστημα εξοπλισμό, εκπαίδευση και άλλη βοήθεια ώστε η Ουκρανία να νιώσει ότι η Συμμαχία είναι στο πλευρό της. Ταυτοχρόνως, θα δοθεί το μήνυμα στη Ρωσία ότι είμαστε εδώ, θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ουκρανία όσο χρειαστεί. Επίσης, θα αναβαθμισθεί η θεσμική σχέση της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ, θα δημιουργηθεί το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ουκρανίας, η πλέον προωθημένη μορφή πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας, και ενδεχομένως να προσφερθεί ένας οδικός χάρτης για την ένταξή της. Θα είναι ένα πολύ ισχυρό μήνυμα προς τη Ρωσία.
Οσα συνέβησαν στη Μόσχα το τελευταίο διάστημα δείχνουν ότι έχει εισέλθει σε περίοδο μεγάλης αστάθειας και σύγχυσης. Παρατηρούμε μια κατάσταση παράνοιας στις ανώτερες κλίμακες της εξουσίας που ασφαλώς επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων και τη διαχείριση του πολέμου. Δεν θα οδηγήσει απαραίτητα σε ανατροπή του Πούτιν αλλά θέτει ερωτήματα ως προς τη μακροημέρευση του. Ενας τραυματισμένος Πούτιν είναι πιο απρόβλεπτος. Θα κάνει σίγουρα εκκαθαρίσεις το επόμενο διάστημα αλλά δεν είναι βέβαιο ότι αυτό θα τον ισχυροποιήσει.
Σημαντικό επίσης θέμα για το ΝΑΤΟ είναι η ένταξη της Σουηδίας. Πιστεύω ότι ο Ερντογάν που μόλις προχθές δήλωσε, μετά ένα ακόμη κάψιμο του Κορανίου, ότι η Σουηδία πρέπει να περιμένει, θα κρατήσει κλειστά τα χαρτιά του μέχρι την τελευταία στιγμή, αλλά θα πει το «ναι» στο Βίλνιους για να πάρει και τα σχετικά εύσημα. Μπορεί να κάνει σόου μόνο στη Σύνοδο, όταν αυτή τελειώσει δεν θα έχει την ίδια απήχηση οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί μετά. Επομένως, αναμένω ο Τούρκος πρόεδρος που χειρίζεται εξαιρετικά καλά την επικοινωνιακή διάσταση να μη χάσει αυτή την ευκαιρία. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες και από πλευράς Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος Μπάιντεν συνάντησε τον πρωθυπουργό της Σουηδίας αυτή την εβδομάδα, πολλές παρασκηνιακές κινήσεις γίνονται. Στον Ερντογάν αρέσει να αναγνωρίζεται ο ρόλος του ως ηγέτη διεθνούς εμβέλειας και γι’ αυτό προβλέπω ότι τελικά θα συναινέσει.
Οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις επηρεάζονται από αυτή τη διαπραγμάτευση. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι μέρος του «πακέτου» για τη συναίνεση της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας είναι κάποια ανταλλάγματα. Στο τραπέζι βρίσκονται τα τουρκικά αιτήματα για αναβάθμιση των αεροπλάνων τους, προμήθεια νέων, ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας.
Επίσης, είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εξομάλυνση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων. Εχοντας πολύχρονη εμπειρία στο χειρισμό αυτών των θεμάτων ως στέλεχος αμερικανικών κυβερνήσεων στο παρελθόν, χαίρομαι με την επανεκκίνηση του διαλόγου και την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο Βίλνιους. Γνωρίζω ότι τα ζητήματα είναι περίπλοκα, ότι προηγούμενες απόπειρες επίλυσης έχουν αποτύχει, ότι ο «διάβολος είναι στις λεπτομέρειες». Χρειάζεται γι’αυτό ένα καλό κλίμα, προσεκτική διαπραγμάτευση και ειλικρινής διάθεση προσέγγισης. Σ’ αυτή τη συγκυρία είναι ευτύχημα ότι έχουμε έναν Πρόεδρο που γνωρίζει πάρα πολύ καλά τις πτυχές του προβλήματος. Ο Τζο Μπάιντεν, ήδη από την εποχή που ήταν γερουσιαστής και μετά αντιπρόεδρος, είχε ασχοληθεί με τα ελληνο-τουρκικά. Εχει εργασθεί πάνω σε φόρμουλες λύσεων. Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας παρά πολύ σημαντικός παράγοντας που θα βαρύνει στην εξέλιξη των πραγμάτων.
(*) Πρόεδρος της Ενωσης Ατλαντικού Συμφώνου (ΑΤΑ), πρώην αναπληρωτής βοηθός υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ (2009-2017).